Skip to content

EU:a skuvlajuohkinvuogádagain doarjut mánáid dearvvašlaš boradeami

Skuvllajuohkinvuogádat lea Eurohpá uniovnna vuogádat, main doarjut skuvllain ja beaiveruovttuin juhkkojuvvon mielkebuktagiid sihke šattuid, heđemiid ja murjjiid. Dorjojuvvon buktagat eai geavahuvvo málesteamis, muhto dat fállojuvvojit mállása lassin dahje gaskabihttán.

Vuogádaga mihttomearri lea ovddidit mánáid ja nuoraid dearvvašlaš boradanhárjánumiid ovdáneami. Mihttomearri lea maiddái lasihit ruotnasiid, šattuid, heđemiid ja murjjiid sihke mielkki ja mielkebuktagiid oasi mánáid diehtas.

Ruhtadeaddjin doaibmá EU

Skuvlajuohkinvuogádat lea EU:a oktasaš eanadoallopolitihkka ruhtadan skuvlajuohkindoarjja

Suomas doarjaga ollašuhttimis vástida Biebmodoaimmahaga márkanastinossodat. Buktagiid oidnosii bidjamis ja geavatlaš juohkimis skuvllaid ja beaiveruovttuid árggas vástida biebmobálvalanbargoveahka.

Guokte dorjojuvvon buvttajoavkku

Skuvlajuohkinvuogádahkii gullet sihke skuvlamielkedoarjja ja heđendoarjja. Skuvlamielkedoarjja lea ollašuhtton Suomas jagi 1995 rájes. Skuvlaheđendoarjaga ollašuhttin fas álggii borgemánus 2017, go doarjjaprográmmat šadde seammá láhkaásaheami vuollásažžan.

Skuvlamielke- ja skuvlaheđendoarjja sáhttet ohcat gielda, searvi, fitnodat dahje vuođđudus, mii oamasta skuvlla dahje beaiveruovttu. Doarjaga ohcama sáhttá maiddái fápmudit doaimmaheaddjái, dego meijerii, dahje gávppi suorggi fitnodahkii, mii doaimmaha buktagiid.

Skuvlamielkedoarjja

Skuvlamielkedoarjja lea oaivvilduvvon beaiveruovttus, vuođđooahpahusas ja nuppi dási oahpahusas lean mánáide. Suomas skuvlamielkedoarjaga bires leat sulaid 90 % dasa vuoigadahtton oahppiin. Skuvlamielkedoarjja mieđihuvvo oahppi ala beaivvis eanemustá 2,5 dl.

 Doarjjabuktagat sáhttet molsašuddat muhtun veardde jahkásaččat. Giđđat 2019 doarjjagelbbolaš mielkebuktagat leat:

mielki ja loahppemielki (vuojahis, D-vitaminiserejuvvon)

luođumielki ja –loahppemielki (vuojahis, D-vitaminiserejuvvon)

jogurttat, loahpit ja misut (vuodja ≤ 1 %, sohkar ≤ 10 %, mielkeávnnasoasi ossodat ≥ 90 %)

vuosttát (vuodja ≤ 17 %, sálti ≤ 1,2 %, eará ávnnasoasit ≤ 10 % )

Skuvlaheđendoarjja

Skuvlaheđendoarjja lea oaivvilduvvon vuođđooahpahusas lean mánáide (1-10 luohkát ja ovdaoahpahusa vuođđooahpahusa bealde lean mánát). Oahppi guovdu doarjaga sáhttá máksit 150 g beaivvis. Doarjjaáigodagat leat okta čakčat ja okta giđđat.

Fállojuvvon šattut sáhttet leat bassojuvvon, smávoduvvon, faskojuvvon dahje jiekŋuduvvon. Daid ii goittotge sáhte sehkket saláhtaide. Dorjojuvvon buktagiidda ii maiddái galgga lasihit sohkkara, vuoja dahje sáltti, eaige dan ráhkat biebmu. Spiehkastahkan leat eallindárbbašhygieniija gáibidan báhkadeapmi ovdal fállama.

Biebmodoaimmahat máksá doarjaga dábálaččat buvttaduvvon buktagiin 65 % árvolassevearuhis kilohattis ja luođubuktagiin 75 % árvolassevearuhis kilohattis.

Giđđat 2019 doarjjabuktagat leat:

Dábálaččat buvttaduvvon dahje lunddolaččat buvttaduvvon hearta, agurka, náppoš, rušpi, tomáhta, jierehat, eanamuorji, sarrit, jokŋa, eppel, appelsiidna, banána, klementiidna ja mandariidna (maiddái satsumat ja tangeriinat)

Skuvlajuohkinvuogádat laktásit maiddái pedagogalaš doaimmat

Čakčat 2018 skuvlajuohkinprográmmii válde sisa ođđa doaibman skuvlejupmái gullevaš lavttadoaimmat. Dáid ollašuhttá RuoktaTutka-kampánja. RuokaTutka movttiidahttá mánáid ja nuoraid jearrat, dutkat ja fihttet. Kampánja mihttomearrin lea bajásgeassit sis borramuššii ja boradeapmái miehtemielalaččat jurddašan sihke borramuššii gullevaš dieđu sáhkkiiđit ja čehpet ohcci ja dulkojeaddji mánát ja nuorat. Jurddan lea maiddái borramuša sihke borramuša buvttadeaddjiid ja gárvvisteaddjiid árvvus atnima dehálašvuođa ádden.

Miellagiddevaš ja máŋggabealat materiála oahpahusa doarjjan

RuokaTutka fállá bargoneavvuid ja mánáide sihke nuoraide jurddašeami siva ja fihttema ilu. Materiálain ja doaimmain lea nana vuođđu árabajásgeassin- ja oahpahusplánas ja dutkojuvvon dieđus.

Earálágan doaimmat, gilvvohallamat ja eará sisdoalut veahkehit máŋggalohkandáiddu ovdáneami. Mánáid ja nuoraid máhttu skáhppot, ovttastahttit, buvttadit, hábmet ja árvvoštallat dieđu dorjojuvvo ja ovddiduvvo earálágan mielkái ja šattuide gullevaš sisdoaluin.

RuokaTutka-plakáhta eallá Arilyn doaimmain

RuokaTutka-plakáhta lea postejuvvon skuvllaide, lea dehálaš oassi kampánnjas. Plakáhta sáhttá háliidettiin maiddái printet dáppe.

Plakáhtas gávdno geahččan ja smiehttan máŋgga ahkásaččaide. Doaimmain lassin dasa lea čihkkojuvvon duohtavuohta. Dát boahtá ovdan, go plakáhta geahččá telefovnna Arilyn-applikašuvnnain. Ráva Arilyn-doaimma luđemii gávdno plakáhtas.

Lassidieđut: